Savollar-Javoblar

Omonat uchun valyutani tanlash bir necha omillarga, shu jumladan hozirgi iqtisodiy vaziyatga, moliyaviy maqsadlaringizga va tavakkalchilikka bog'liq. So‘mdagi omonatlar uchun yillik 23%, xorijiy valyutadagi omonatlar uchun yillik 7% foiz stavkalardan kelib chiqqan holda milliy valyutadagi omonat (so`m) va AQSh dollaridagi omonatni tanlashda e'tiborga olish kerak bo'lgan ba'zi jihatlar quyidagilardan iborat:

Milliy valyutadagi omonat (so`m)

Afzalliklari:

1. Yuqori foiz stavkasi: Yillik 23% foyda dollardagi omonatdan keladigan 7% dan sezilarli darajada yuqori bo'lib, agar valyuta kursi barqaror bo'lib qolsa, ko'proq daromad keltirishi mumkin.
2. Valyuta tavakkalchiligining yo'qligi: Agar sizning asosiy xarajatlaringiz ham so`mda bo'lsa, siz valyuta kurslarining o'zgarishi xavfiga duchor bo`lmaysiz.
3. Ochiqlik: Mablag'larni to'ldirish va yechib olish, shuningdek, milliy valyutada operatsiyalarni amalga oshirish osonroq bo'lishi mumkin.

Xatarlar:

1. Inflyatsiya: Yuqori darajadagu inflyatsiya omonat daromadining bir qismini "yeb qo`yishi" mumkin, bu uning haqiqiy daromadini pasaytiradi.
2. Devalvatsiya: Agar so'mning dollarga nisbatan kursi tushsa, jamg'armalaringiz dollarga nisbatan o'z qiymatini yo'qotishi mumkin.

AQSh dollaridagi omonat

Afzalliklari:

1. Barqarorlik: AQSH dollari dunyodagi eng barqaror valyutalardan biri hisoblanadi, bu esa valyuta o'zgarishi xavfini kamaytiradi.
2. Devalvatsiyadan himoya: Agar so'm devalvatsiya qilinsa, sizning dollardagi jamg'armalaringiz xarid qobiliyatini saqlab qoladi.

Xatarlar:

1. Past foiz stavkasi: Yillik 7% so`mdagi 23% dan sezilarli darajada past, bu esa nominal qiymatda kamroq daromadga olib kelishi mumkin.
2. Valyuta xatarlari: Barqaror yoki o'sib borayotgan so`m kursi bilan dollardagi omonatdan keladigan daromad milliy valyutadagi omonat daromadidan past bo'lishi mumkin.

Nimani tanlagan maqul?

Tavsiyalar:

1. Barqaror iqtisodiyotda ko'proq daromad olish uchun: Agar siz iqtisodiyotning barqarorligi va past inflyatsiyaga ishonchingiz komil bo'lsa, yuqori foiz stavkasi (23%) bo'lgan milliy valyutadagi depozit yanada foydali bo'lishi mumkin.
2. Iqtisodiy beqarorlikdan himoya qilish uchun: Agar siz yuqori inflyatsiyadan qo'rqsangiz, past foiz stavkasiga (7%) qaramay, AQSh dollaridagi omonat yanada ishonchli bo'lishi mumkin.

Hisob-kitobga misoli

Aytaylik, sizda omonatga qo`yish uchun 1 000 000 so'm bor.

Yillik 23% miqdorida omonat:

• Yillik daromad: 1 000 000 so`m * 23% = 230 000 so`m
• Bir yildan keyin jami: 1 230 000 so`m

Yillik 7% miqdorida dollarda omonat:

• 1 dollar = 12 600 so‘m kursi bo‘yicha so`mni AQSh dollariga konvertatsiya qilish:
• 1 000 000 so`m / 1 dollar uchun 12 600 so`m = 79,37 dollar (yaxlitlangan)
• Yillik daromad dollarda: 79,37 dollar * 7% = 5,56 dollar (yaxlitlangan)
• Bir yildan keyin jami dollarda: 79,37 dollar + 5,56 dollar = 84,93 dollar
• 1 dollar = 12 600 so‘m kursi bo‘yicha umumiy summani so‘mga konvertatsiya qilamiz:
• 84,93 dollar * 1 dollar uchun 12 600 so`m = 1 070 118 so`m (yaxlitlangan)

Natijalarni taqqoslash

• Bir yildan keyin jami summa so`mda (so`mli omonat): 1 230 000 so`m
• Bir yildan keyin jami summa dollarda (AQSh dollarida xorijiy valyutadagi omonat): 1 070 118 so`m

Xulosa

Ushbu misol va joriy kursga asoslanib, agar dollar kursi bir dollar uchun 12,600 so'm qiymatida barqaror bo'lib qolsa milliy valyutadagi (so'm) yillik 23% omonat AQSh dollaridagi 7% yillik omonatga qaraganda sezilarli darajada ko'proq daromad keltiradi.

Omonatchi boshqa shaxs nomiga ishonchnomani rasmiylashtirishi va unga omonatni boshqarish huquqini berishi mumkin. Buning uchun siz bankka murojaat qilishingiz va notarial tasdiqlangan ishonchnomani taqdim etishingiz kerak. Ishonchli shaxs ishonchnomada ko'rsatilgan vakolatlar doirasida omonat operatsiyalarini amalga oshirishi mumkin.

Omonat huquqini o'tkazish tartibi

1. Bankka kelish
   Omonatchi va (yoki) ishonchli shaxs zarur hujjatlar (pasport, ishonchnoma, omonat shartnomasi va boshqalar) bilan bank filialiga tashrif buyurishi kerak.
2. Kerakli hujjatlarni rasmiylashtirish
   Omonat huquqini o'tkazish uchun bankda arizalarni to'ldirish va barcha kerakli hujjatlarni rasmiylashtirish kerak.
3. Notarial tasdiqlash
   Agar ishonchnoma rasmiylashtirilsa, hujjatlar notarial tasdiqlangan bo'lishi kerak.
4. Bankni xabardor qilish
   O'zgarishlar haqida bankka xabar berish va barcha o'zgarishlar uning tizimida qayd etilishi kerak.

1. Muddatli omonatlar (depozitlar) - Muayyan muddatga (bir necha oydan bir necha yilgacha) ochilgan omonatlar.
2. Jamg'arib boriladigan omonatlar - Muddat davomida to'ldirilishi mumkin bo'lgan omonatlar.
3. Talab qilib olingunga qadar depozitlar - Istalgan vaqtda pulni yechish mumkin bo'lgan muddatsiz depozitlar.
4. Valyutali omonatlar - Chet el valyutasida ochilgan omonatlar (AQSh dollari, evro, funt sterling va boshqalar).
5. Kapitallashtirilgan foizli omonatlar- Vaqti-vaqti bilan asosiy kapitalga foizlar qo'shiladigan depozitlar.
6. Qisman qaytarib olish imkoniyati bo'lgan depozitlar - Hisoblangan foizlarni yo'qotmasdan mablag'larning bir qismini chiqarib olishga imkon beradigan depozitlar.
7. Muddati uzaytiriladigan omonatlar - Oldingi muddat tugagandan so'ng avtomatik ravishda yangi muddatga uzaytiriladigan omonatlar.
8. Bolalar omonatlari - Bolaning nomiga qo'yilgan omonatlar, odatda uzoqroq saqlash muddati bilan qo`yiladi.
9. Investitsion omonatlar - Depozit va investitsiya mahsuloti elementlarini birlashtirgan omonatlar.